Wat is de Democratic Challenge?

Geen regels, maar samen hardop dromen. En vooral doen.
De Democratic Challenge gaat over vernieuwing van de lokale democratie. Want een zichzelf respecterende democratie doet aan regulier onderhoud. De Democratic Challenge is bedoeld om samen het noodzakelijke onderhoud aan de lokale democratie een flinke impuls te geven!
Met de challenge doen we een oproep aan mensen met concrete plannen voor nieuwe vormen van lokale democratie. Iedereen met een vernieuwend plan is van harte uitgenodigd om mee te doen.

Vernieuwende lokale democratie-experimenten laten zien
Met de experimenten in de Democratic Challenge gaan we vernieuwende lokale democratie-experimenten bundelen, laten zien en verder brengen. Het programma wil mensen inspireren en uitdagen. Om samen te zoeken naar nieuwe vormen van lokale democratie. Vormen die passen bij een moderne netwerksamenleving.

Ondersteuning voor experimenten
De Democratic Challenge is geen prijsvraag maar een experiment. Iedereen met een plan om de lokale democratie te verbeteren kan meedoen. En er is meer: ingediende experimenten kunnen hulp en ondersteuning krijgen: exposure, expertise, financiering en regelruimte.

Platform met evenementen 
De challenge biedt bovendien een platform om met elkaar te leren over nieuwe vormen van lokale democratie. In de loop van 2015 worden verschillende evenementen georganiseerd en publicaties uitgebracht.

Wat is lokale democratie?

Democratie – het volk regeert – gaat over het organiseren van de macht, over zeggenschap en invloed in het publiek domein. Nederland is een democratisch land. Maar veranderingen in de samenleving vragen ook om permanent onderhoud en vernieuwing van onze democratie.

Netwerksamenleving
We leven niet meer in de 19e eeuw van Thorbecke maar in de netwerksamenleving van de 21e eeuw. Wat is democratie in een netwerksamenleving? Hoe ziet een vitale lokale democratie eruit anno 2015?

Participatief, maatschappelijk en alledaags
Mensen willen meer zeggenschap en invloed uitoefenen op zaken die hen raken. Ze zoeken naar vormen van participatieve democratie. Bovendien organiseren bewoners steeds meer zelf in het publiek domein, met of zonder publiek geld. Dit vraagt om nieuwe vormen van maatschappelijke of alledaagse democratie.

Lokale democratie is meer dan de gemeenteraad
Van praten naar doen: de tijd is rijp voor de ontwikkeling van concrete lokale experimenten. Naast de representatieve democratie is er volop ruimte voor nieuwe vormen: meer participatieve, maatschappelijke en alledaagse democratie. Het moge duidelijk zijn: democratie is meer dan een keer per vier jaar naar de stembus gaan. Lokale democratie is meer dan de gemeenteraad. Democratie gaat over het organiseren van de macht, over zeggenschap en invloed in het publiek domein. Hoe democratisch is uw gemeente?

Nieuwe vormen van lokale democratie ontstaan lokaal
De Democratic Challenge richt zich op vernieuwing binnen de representatieve, participatieve en maatschappelijke of alledaagse democratie. En vooral ook op tussenvormen, want zoals Kim Putters zegt: ‘Vernieuwing van de lokale democratie betekent de juiste combinatie tussen representatie en participatie.’

Over welke thema’s gaat de Democratic Challenge?

De vitale lokale democratie anno 2015 gaat over de vraag hoe we besluitvormingsprocessen democratischer maken, hoe we het toezicht op democratische processen verbeteren.

Vernieuwende voorbeelden en vragen daarbij zijn:
E-democratie
Hoe benutten we nieuwe technologische middelen beter bij democratische processen en besluitvorming?

Wijkdemocratie
Hoe geven we burgers meer zeggenschap bij besluitvorming over de eigen buurt, wijk, dorp of regio?

Democratisch budgetteren
Wat is een democratische gemeentebegroting?

Loting, representatieve steekproef, burgerpanel, burgerraad
Welke alternatieve vormen van besluitvorming zijn denkbaar?

Open democratie
Hoe open is de lokale democratie? Hoe openbaar en transparant is de lokale beleid- en besluitvorming?

Watchdog of monitoring democratie
Hoe staat het met de kritische lokale media en andere ‘tegenmachten’ als democratische controle?

Netwerkdemocratie
Hoe wordt invulling gegeven aan ‘netwerkdemocratie’ waar het publiek domein wordt vormgegeven door verschillende maatschappelijke netwerken. Hoe democratisch zijn die netwerken?

Maatschappelijke initiatieven
Hoe waarborg je het democratisch gehalte van maatschappelijke initiatieven met overheidsfinanciering?

Alledaagse democratie
Hoe krijgt een democratische lokale samenleving vorm? Hoe ziet een maatschappelijke of alledaagse democratie eruit waar bewoners samen maatschappelijke problemen op een democratische manier oppakken?

Verbinding representatieve en participatieve democratie
Op welke manieren kan je representatieve en participatieve democratie aan elkaar verbinden?

Democratische waarden waarborgen
Hoe waarborg je op lokaal niveau democratische waarden als inclusie, vrijheid van meningsuiting, macht en tegenmacht, transparantie en openbaarheid, proportionaliteit, publiek debat en deliberatie, onafhankelijke pers, ruimte voor minderheden en variëteit en collectieve besluitvorming?

Democratische besluitvorming
Hoe kunnen we verschillende fasen in het beleidsvormingsproces – initiatief, planvorming, besluitvorming, uitvoering en controle – democratischer maken?

Welke vernieuwende voorbeelden zijn er al?

Burgers die mee beslissen, raden controleren, jureren en stadsgesprekken voeren. Mooie voorbeelden van lokale democratie zijn er voldoende. Ter inspiratie!

Burgerbegroting van Antwerpen tot Oldebroek:Antwerpen werkt al een jaar met de burgerbegroting waarbij 1.1 miljoen euro op een begroting van 10 miljoen wordt uitgegeven door de burgers van de stad. Het fenomeen is inmiddels overgewaaid naar Nederland. In twee dorpen binnen de gemeente Oldebroek is een pilot gestart. Hoe dat werkt? Kijk opOldebroek en de filmimpressie van Antwerpen.

Experimenteren met buurtrechten: kunnen we leren van Engeland? In Groot-Brittannië worden bevoegdheden overgedragen aan burgers doormiddel van buurtrechten. De ‘Right to Challenge’ geeft bewoners bijvoorbeeld de macht om overheidsdiensten in de wijk over te nemen. Dit recht is opgenomen in de wmo en onder andere de gemeente Amsterdam experimenteert al. Maar er is meer mogelijk! Denk aan een Right to Bid, (burger nemen overheidspanden over) Right to Build (bewoners plannen en bouwen) of Right to Plan (ontwikkelplannen).
 Burgertops door het land: burgertops lijken als paddenstoelen uit de grond te schieten. Al dan niet geïnspireerd op de Belgische G1000 ontstonden in Amersfoort, Amsterdam, Uden, Breda en Groningen door loting geselecteerde groepen burgers, die in een korte periode (meestal 1 dag) een agenda of actieplan voor de gemeente maken. Zie de voorbeelden van Amersfoort, Amsterdam enGroningen.

Stadsgesprekken in Utrecht en de D100 Breda.in sommige steden neemt de gemeente zelf het voortouw tot een burgertop. In Utrecht lootte de gemeente 200 deelnemers om concrete plannen te ontwikkelen in een ‘stadsgesprek’ over Energiebeleid. In Breda overlegden 100 bewoners over duurzaamheid om ideeën en concrete experimenten op te leveren voor de nieuwe Duurzaamheidsvisie en het uitvoeringsprogramma Klimaat.Een Sociale Raad in Peel en Maas:er gebeurt meer met loting. Peel en Maas heeft het plan een Sociale Raad van gelote burgers en fractievoorzitters van de gemeenteraad aan te stellen die de raad over sociale vraagstukken in de gemeente. Hier geen eenmalig planvorming, maar een experiment met een vast adviesorgaan.

Burgervisitaties:in Oude IJsselstreek onderzochten en beoordeelden burgers de organisatieverandering in de gemeente. In Leeuwarden beoordeelde een onafhankelijke commissie van burgers de gemeenteraad.Burgerjury Rotterdam:ook in Rotterdam houden burgers de gemeente scherp. Een burgerjury van 150 Rotterdammers beoordeelt twee keer per jaar het beleid van de gemeente en geven advies aan het college hoe het beter kan.

Prikkelende Projectideeën
Er gebeurt veel, maar er is nog veel meer mogelijk. Een aantal ideeën is nog in ontwikkeling. Zo bekijken ze in Engeland hoe je bewoners meer zeggenschap kunt geven over hun wijk? In sommige steden in Engeland beslissen burgerraden mee over de wijk.Deze cooperative councils zijn samengesteld doormiddel van loting. Zij beslissen niet alleen over de buurtmoestuin, maar ook over infrastructuur, veiligheid en zorg. Zo wordt expertise uit de wijk, van maatschappelijke organisaties en van ambtenaren gebundeld, is het idee. Is dit toe te passen in Nederland? De gemeenteraad van Groningen onderzoekt de mogelijkheden.

Volop mogelijkheden
Zou je bewoners de wijkmanager kunnen laten kiezen? Of bewoners betrekken bij sollicitaties voor een wijkteam, zoals in Eindhoven? In welke gemeenten wordt straks geëxperimenteerd met een gekozen wijkmanager? Een berichtje krijgen wanneer er in de raad een besluit wordt genomen over jouw wijk, over een onderwerp dat jou aangaat? Zonder alle beschikbare informatie door te spitten? Dat kan misschien binnenkort met Open Raadsinformatie op Maat. Kun je bewoners aandeelhouder maken van bijvoorbeeld onderwijs of zorg in de stad? In Nijmegen kijkt de raad naar de mogelijkheden van maatschappelijk aandeelhouderschap in lokale schoolbesturen, woningcorporaties en zorginstellingen. In Oude IJsselstreek nemen ze in de toekomst wellicht ook andere spelers in de samenleving mee in de begroting: een netwerkbegroting. Niet alleen de gemeente en inwoners, maar ook organisaties als sportclubs en lokale ondernemers leveren een bijdrage aan de maatschappij, ‘de gemeente’ is veel breder dan de gemeentelijke organisatie alleen. Hoe kunnen burgers onderling conflicten oplossen, waar eerder de gemeente bij betrokken moest worden? De Universiteit van Amsterdam is bezig met een Public Mediation programma

Inspiratie
Kijk ook eens naar: Democratisch zuivere koffie?! Hoe democratisch zijn maatschappelijke initiatieven eigenlijk? Een mooi filmpje van Marije van den Berg en Tweebeeld. Welke democratische dilemma’s kom je tegen als je een maatschappelijk initiatief wilt ondersteunen? Welk experiment heeft het antwoord op deze vragen? Een ander mooi voorbeeld is Caleidoscoop: meer over democratie en initiatieven. De caleidoscoop biedt 5 spiegels om je voor te houden bij maatschappelijk initiatief. De spiegels bevatten scherpe vragen, om de dialoog met lokale initiatiefnemers en bestuurders aan te gaan.