De leerplichtambtenaar heeft vooral een preventieve taak. Verschillende factoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan van schoolverzuim, voortijdig schoolverlaten en thuiszitters. Dit kunnen kenmerken op individueel niveau zijn, maar ook kenmerken van de omgeving – gezin en/of school. De leerplichtambtenaar is een spin in het web bij de aanpak van schoolverzuim, helpt jongeren, ouders en scholen bij het oplossen van problemen die een succesvolle schoolcarrière belemmeren, stimuleert jongeren een startkwalificatie te halen en biedt begeleiding en advies. Daarnaast is de leerplichtambtenaar, als Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BOA), bevoegd proces-verbaal op te maken bij overtreding van de wet en het beschermen van het recht op onderwijs.

Toegankelijkheid 
De school, de ouders of de jongere zelf kunnen voor hulp en ondersteuning terecht bij de leerplichtambtenaar via telefoonnummer 0599 631 631. Maar ook een andere professional kan dat na overleg met de jongere doen.